Widoki Wrocławia F.B. Wernera

Widoki Wrocławia z XVIII wieku według rysunków Friedricha Bernharda Wernera

>>> Pobierz katalog <<<
Przy użyciu specjalistycznych technik poligraficznych udało się nam stworzyć faksymile z bardzo dokładnym odwzorowaniem kolorów, na specjalnie dobranym papierze, z zachowaniem specyficznych znaków czasu, jak zabrudzenia i przebarwienia. Całość opatrzona jest komentarzem historycznym z objaśnieniami do poszczególnych plansz i prezentuje się wyjątkowo elegancko w kunsztownej, ręcznie wykonanej tece. 

Mamy nadzieję, że wydawnictwo trafi do serc wrocławian i ludzi związanych z miastem, jego miłośników i prawdziwych estetów. Niech ten zbiór będzie piękną i oryginalną pamiątką, wyjątkowym prezentem, historycznym dziedzictwem, dziełem, któremu okazywać będziemy właściwy szacunek.

Zawartość

• Zobacz tekę
  więcej >> 16 faksymilowych kart stanowiących jedyną na świecie pełną kolekcję Widoków Wrocławia F.B. Wernera
• jako dodatek 1 bardzo rzadki widok Uniwersytetu Wrocławia
• wymiary grafik to nawet 48x36 cm
• komentarz historyczny w języku polskim, niemieckim lub angielskim
• całość zamknięta w ręcznie wykonanej tłoczonej tece z wyzłoconym tytułem
  
  

 Widoki z opisami

Widok 1
więcej >>      Widok 2
więcej >>      Widok 3
więcej >>

Widok 4
więcej >>      Widok 5
więcej >>      Widok 6
więcej >>

Widok 7
więcej >>      Widok 8
więcej >>      Widok 9
więcej >>

Widok 10
więcej >>      Widok 11
więcej >>      Widok 12
więcej >>

Widok 13
więcej >>      Widok 14
więcej >>      Widok 15
więcej >>

Wprowadzenie

Dodatek do kolekcji
więcej >> Dla rozrywki i zabawy na jarmarkach oraz spędzania wolnego czasu, edukacji mieszczaństwa i rodzin szlacheckich w drugiej połowie XVIII wieku pojawił się wynalazek optyczny noszący w języku niemieckim nazwę „Guckkasten”. Była to drewniana skrzynka z okrągłą dziurą okienkiem (pośrodku przedniej) ściany i wmontowaną soczewką skupiającą. Do skrzynki tej wkładano płaskie druki, najczęściej miedzioryty, które można było podziwiać zaglądając do środka i obserwując ich odbicie w specjalnym lustrze. Wbudowany system optyczny wywoływał efekt trójwymiarowej iluzji obrazów. 

Przedstawiane na obrazkach sceny zyskiwały plastyczną głębię oraz dość realistyczną, choć zmienioną perspektywę. Część takich skrzynek (Guckkasten) przystosowana była do noszenia na plecach. Przenoszone z miejsca na miejsce zachwycały szczególnie małe i duże dzieci, jako atrakcyjna nowinka techniczna. Prezentowano ją za niewielką opłatą uiszczaną na miejscu.

Wrażenie iluzji było potęgowane dzięki oświetleniu pochodzącemu z umieszczonej wewnątrz świeczki, przez co w olśniewającym wręcz świetle można było przedstawiać np. wschód słońca albo księżyca. Miedzioryty takie często posiadały w miejscu okien przedstawianych budynków wycięte prostokąciki podklejone cienkim papierem, przez co po umieszczeniu za nimi źródła światła (świeczki) widz otrzymywał obraz świecących się okien w domach.

Guckkaste na jarmarku
więcej >> Atrakcja na jarmarku
więcej >> Dzięki Guckkasten, w ten urzekający i zarazem przykuwający uwagę sposób przybliżano ówczesny wielki i odległy świat. Można było zobaczyć sławne miasta, egzotyczne krajobrazy, trzęsienia ziemi, powodzie i pożary czy bitwy na lądzie i morzu. Widzom prezentowano cuda świata, obrazy biblijne, mitologiczne, sceny z legend, podań i baśni, a także fragmenty spektakli teatralnych. Poniżej widoku znajdował się tekst objaśniający w różnych językach, najczęściej czterech, natomiast powyżej widoku, pośrodku, tytuł zawsze wydrukowany w lustrzanym odbiciu, aby mógł być czytany prawidłowo. Same obrazy często przedstawiały sytuację odwróconą w stosunku do rzeczywistości. Ponadto widoki te dla osiągnięcia iluzji przestrzeni posiadają zniekształconą perspektywę szerokości ulic i placów oraz zaburzone proporcje poszczególnych budowli.

Obrazy przedstawione były na sztychach miedziorytowych, później niekiedy także na litografiach. Miały unormowane wymiary: wysokość od 24 do 28 cm, szerokość od 38 do 42 cm. Odbite grafiki barwiono jaskrawymi, nasyconymi kolorami. Wydawcy zlecali tę czynność jako pracę chałupniczą, wykonywaną przez kobiety i dzieci, zazwyczaj przy pomocy szablonów, co prowadziło często do prymitywnych zestawień kolorystycznych. Tylko w pięciu europejskich miastach produkowano tego typu obrazy: w Paryżu, Londynie, Bassano (w północnych Włoszech), w Berlinie, a przede wszystkim w Augsburgu.

Augsburg – centrum produkcji widoków Guckkastenbild (Guckkastenblatt)

Augsburg
więcej >> Wolne miasto Rzeszy Augsburg szczyciło się sięgającą XV wieku, bardzo bogatą tradycją w drukowaniu książek i grafik. Mimo zawirowań reformacji i wojen, mimo kryzysów gospodarczych, do przełomu XVIII i XIX wieku miasto pozostawało głównym niemieckim ośrodkiem "czarnych sztuk”. Dzięki wysiłkowi uzdolnionych i pracowitych augsburskich artystów, poza książkami powstało tam tysiące arkuszy grafik we wszystkich technikach. Całe pokolenia znanych rodzin rytowników zajmowały się tą dziedziną sztuki. Augsburg znacznie przewyższył inne miasta niemieckiego obszaru językowego, jak Wiedeń, Norymberga czy Frankfurt nad Menem, nie tylko liczbą wydawnictw, ale także ich jakością. Z tego powodu mówi się dzisiaj o Augsburgu jako o „fabryce widoków Europy” - „Bilderfabrik Europas" osiemnastego stulecia. Powstawały tu grafiki wszystkich możliwych rodzajów - od najmniejszych obrazków nabożnych, do największych, np. wielkości drzwi z tekstem 95 tez Lutra.

Nic dziwnego, że uzdolnieni nie tylko artystycznie, ale i biznesowo augsburscy wydawcy natychmiast podchwycili i rozwinęli modną nowość, jaką były widoki Guckkastenbild/Guckkastenblatt. Około 1765 roku, jako jedyne niemieckie miasto, Augsburg przejął ten pochodzący z Paryża i Londynu rodzaj grafiki i szybko przewyższył zagranicę pod względem jakości, stając się najważniejszym miejscem produkcji Guckkastenblatt w Europie. Sława widoków była tak wielka, że wiele augsburskich sztychów było w najdrobniejszych szczegółach kopiowanych i plagiatowanych przez wydawców paryskich i włoskich, mimo widniejącego na nich cesarskiego przywileju, który miał chronić wydawców oryginałów przed podrabianiem.

Augsburscy wydawcy widoków Guckkastenbild (Guckkastenblatt)

W latach 1765–1830 tylko pięciu augsburskich r ytowników i wydawców zajmowało się produkcją Guckkastenbildów (Guckkastenblattów). Byli to:
1. Die Kaiserlich Franziskische Akademie (od 1790 roku Akademische Kunsthandlung) w okresie od 1770 do 1795 roku, wydawca przynajmniej 520 widoków.
2. Georg Balthasar Probst w okresie od 1766 do 1790 roku, wydawca przynajmniej 340 widoków
3. Joseph Carmine (działał w latach 1788–1828 r.) w okresie od 1808 do 1828 roku, wydawca przynajmniej 150 widoków.
4. Dominicus Fietta (działał od 1788 r. do początku XIX w.) w okresie od 1790 do 1807 roku, wydawca przynajmniej 40 widoków.
5. Marcus Abraham Rupprecht (ok. 1733–1800 r.) w okresie od 1770 do 1790 roku, wydawca przynajmniej 17 widoków.

Guckkastenblatt jako obiekt kolekcjonerski

Guckkastenbildy (Guckkastenblatty) trudno spotkać w wielkich galeriach czy kolekcjach sztuki. Znajdujemy je zwykle w muzeach miejskich i okręgowych. Przede wszystkim stanowią one jednak przedmiot zainteresowania prywatnych kolekcjonerów, i to zarówno z uwagi na ich walory dekoracyjne, jak i geograficzne czy historyczne. Guckkastenblatty z przedstawionymi na nich często pełnymi wdzięku motywami (scenami) są świadectwem tamtych czasów, które dopiero od niedawna zyskuje należne mu uznanie. Znajdujące się w obiegu antykwarycznym czy placówkach muzealnych i zbiorach bibliotecznych Guckkastenbildy (Guckkastenblatty) zachowały się w różnym stanie. Często w wyniku ich użytkowania na przestrzeni czasu uległy częściowemu uszkodzeniu lub są niekompletne - brakuje tytułów lub dodatkowych opisów umożliwiających ich identyfikację czy ustalenie autora, rytownika bądź wydawcy.

Guckkastenbildy (Guckkastenblatty) Wrocławia

Wydawcą Guckkastenbildów z widokami Wrocławia był Georg Balthasar Probst. Wykonał ich łącznie aż szesnaście sztuk, co jest liczbą niespotykaną w porównaniu do innych miast, nie tylko polskich (np. Gdańsk widoków takich ma tylko sześć). Wszystkie były wykonane według rysunków Friedricha Bernharda Wernera, który dostarczał podkłady rysunkowe różnych miast z całej prawie Europy wielu augsburskim wydawcom. F.B. Werner pochodził ze Śląska, mieszkał we Wrocławiu, gdzie zmarł. Zapewne właśnie dlatego wykonał aż tyle widoków miasta, które potem opublikował w Augsburgu Georg Balthasar Probst.

Opracował: dr Kazimierz Kozica, kustosz dyplomowany Zamku Królewskiego w Warszawie, Wrocław, 2014.

Literatura: 

KAPFF, SIXT VON, GUCKKASTENBILDER
AUS DEM AUGSBURGER VERLAG VON
GEORG BALTHASAR PROBST 1731–1801.
GESAMTKATALOG, ANTON H. KONRAD
VERLAG, WEISSENHORN 2010.
KAPFF, Sixt von, STEINMETZ-OPPELLAND
Angelika, Weitverbreitete Ansichten:
Guckkastenbilder aus dem Verlag von Georg
Balthasar Probst (1731–1801) in Augsburg. Ein
Forschungsbericht, w: Augsburg, die Bilderfabrik
Europas. Essays zur Augsburger Druckgraphik
der Frühen Neuzeit, (Herausgegeben von John
Roger PAAS), Augsburg, Wissner Verlag 2001,
s. 199–226.

Specyfikacja

- 16 faksymilowych kart stanowiących jedyną na Świecie pełną kolekcję Widoków Wrocławia F.B. Wernera >>> Pobierz katalog <<<
Zobacz tekę
więcej >>
- jako dodatek 1 bardzo rzadki widok Uniwersytetu Wrocławia
- wymiary grafik to nawet 48x36 cm
- komentarz historyczny w języku polskim, niemieckim lub angielskim
- całość zamknięta w ręcznie wykonanej tłoczonej tece z wyzłoconym tytułem